Kask jest nieodłącznym elementem wyposażenia osób pracujących np. w branżach przemysłowych oraz w budownictwie. Dzięki niemu można ochronić się przed obrażeniami powodowanymi przez spadające przedmioty. Chociaż oficjalna nazwa tych produktów to „hełmy ochronne”, wiele osób potocznie nazywa je także kaskami ochronnymi. Mają za zadanie chronić głowę i zapobiegać urazom kręgów szyi, kości czaszki oraz mózgu. To bardzo ważne, ponieważ ponad 10% wypadków mających miejsce na stanowisku pracy wiąże się z urazami głowy. Ponadto, urazy czaszki stanowią prawie 1/3 śmiertelnych wypadków w miejscu pracy. Wielu z nich można zapobiec, stosując hełmy ochronne. Dostępne są różne modele, które mają za zadanie zabezpieczyć pracowników na odmiennych stanowiskach np. mających kontakt z prądem, wysoką temperaturą lub wykonujących czynności, przy których powstają odpryski stopionego metalu. Z tego względu poszczególne rodzaje kasków są projektowane z myślą o konkretnych stanowiskach pracy. Wyróżniamy hełmy ochronne przeznaczone np. dla górników, leśników, hutników, kanalarzy, osób pracujących na wysokości, czy elektromonterów. Bardzo ważne, by przestrzegać okresu przydatności hełmu ochronnego, podanego w instrukcji użytkowania. Jest on liczony od daty produkcji, która znajduje się na powierzchni produktu. Przydatność hełmów ochronnych jest zależna od materiałów, z jakich zostały wykonane np. w przypadku modeli z poliestru wzmacnianego włóknem szklanym jest to 10 lat, podczas gdy okres użytkowania kasków zrobionych z żywicy fenolowej z włóknem tekstylnym nie może być dłuższy niż 8 lat.
Jak wygląda konstrukcja hełmu ochronnego?
Mimo tego, że poszczególne modele mogą różnić się między sobą przeznaczeniem, każdy z nich składa się z tych samych, podstawowych elementów. Należą do nich pas główny, skorupa oraz więźba.
Skorupa
Kształt tej części hełmu jest inny w przypadku poszczególnych modeli. Skorupa może być wyposażona w rondo, daszek, otwory wentylacyjne, czy uchwyty do ochrony twarzy lub nauszników. Do jej budowy wykorzystywane są tworzywa sztuczne, takie jak polietylen oraz laminaty jak żywica fenolowa z włóknem tekstylnym. Jest to część główna hełmu, która przyjmuje na siebie uderzenia i ma za zadanie pochłonąć część energii, a resztę przekazać na więźbę. Ponadto stanowi zabezpieczenie przed przedmiotami mającymi ostre krawędzie.
Pas główny
Jest przymocowany do więźby i ma za zadanie stabilnie osadzić hełm ochronny na głowie pracownika. Dzięki temu, że jego obwód jest regulowany, hełm ma rozmiar uniwersalny i może być noszony przez praktycznie każdego. Jest też wyposażony w potnik, który wchłania krople potu, zapewniając tym samym komfort pracownikowi.
Więźba
Pełni kluczową rolę w konstrukcji hełmu. To właśnie ona przyjmuje na siebie siły uderzenia, przekazane na nią przez skorupę. Jej zadaniem jest amortyzować i zapewniać bezpieczeństwo użytkownikowi. Więźba znajduje się w wewnętrznej części hełmu, między głową pracownika, a skorupą hełmu.
Wymogi prawne
Przepisy związane z koniecznością noszenia hełmów ochronnych są zawarte w normie EN 812 oraz EN 397. Norma 812 dotyczy kasków przemysłowych lekkich, które nie są przeznaczone do ochrony głowy przed uderzeniami przedmiotów spadających lub ładunków w ruchu. Modele nią objęte mają stanowić zabezpieczenie przed uderzeniami mogącymi powodować rozdarcie skóry lub rany powierzchowne. Według normy 397 ustalone są wymagania fizyczne, techniczne, a także metody znakowania dla hełmów ochronnych. Obejmuje także metody badań i wymagania prawne, zarówno podstawowe, jak i dodatkowe. Zgodnie z normą EN 397 każdy kask ochronny musi mieć odpowiednie oznaczenia pozwalające na odczytanie informacji dotyczących produktu np.:
- skrót nazwy tworzywa z jakiego produkt został wykonany,
- typ hełmu,
- potwierdzenie spełnienia wymogów technicznych,
- data produkcji.
Wybór odpowiedniego hełmu ochronnego
Chcąc wybrać konkretny model, należy wziąć pod uwagę wiele czynników. Bardzo ważne, by produkt posiadał zakres regulacji długości pasa głównego, dzięki czemu będzie możliwe dopasowanie go do obwodu głowy pracownika. Wybrany model powinien sprawdzić się w zakresie temperatur panujących na danym stanowisku pracy. W tej kategorii występują cztery rodzaje hełmów:
- mogące sprawdzać się między -10, a +50 stopni C – jest to zakres podstawowy, dlatego nie ma dodatkowych wymagań odnośnie oznaczeń umieszczanych na hełmie,
- przystosowane do pracy w temperaturach od -20 stopni C – przystosowane do funkcjonowania w niskich temperaturach, na powierzchni produktu powinno znajdować się specjalne oznaczenie -20°C
- dostosowane do temperatur od -30 stopni C – do stosowania w bardzo niskich temperaturach, wymagane oznaczenie na hełmie -30°C,
- w przypadku hełmów ochronnych, które mogą być wykorzystywane w temperaturach sięgających do +150 stopni C, wykorzystywane są specjalistyczne elementy ochronne, w takiej sytuacji na hełmie powinno znajdować się oznaczenie +150°C.
Na stanowiskach, przy których praca wiąże się z wysoką temperaturą, odpowiednim rozwiązaniem będzie wybór hełmu, który jest wyposażony w otwory wentylacyjne oraz potnik. W przypadku, gdy obowiązki wiążą- się z niebezpieczeństwem porażenia prądem, konieczne jest stosowanie hełmu posiadającego właściwości elektroizolacyjne. Na powierzchni tego typu elementów ochronny powinno znajdować się oznaczenie 440VAC. Jeśli warunki pracy na danym stanowisku sprawiają, że niezbędne jest stosowanie nauszników i osłon twarzy, można wybrać model, który będzie wyposażony w specjalne gniazda. Gdy praca wiąże się z zagrożeniem poparzenia odpryskami stopionego metalu, należy wybrać hełm mający oznaczenie MM. Jeśli istnieje zagrożenie zgniecenia bocznego głowy, konieczne jest stosowanie modelu mającego podwyższoną odporność w tym zakresie. Na jego powierzchni powinien znajdować się symbol LD. Podczas wyboru odpowiedniego hełmu ochronnego warto zwrócić uwagę na wszystkie czynniki, które występują na stanowisku. Istnieje szeroki wybór produktów, różniących się między sobą właściwościami, dlatego możliwe jest dobranie modelu przystosowanego do panujących warunków.