Pyły w środowisku pracy. Jak ograniczyć ich szkodliwe działanie?
Większość procesów technologicznych w zakładach przemysłowych związana jest ze zjawiskiem wytwarzania oraz emisji pyłów. Nic więc dziwnego, że są jednym z najczęściej wymienianych czynników szkodliwych w środowisku pracy. Ich niekorzystny wpływ na organizm człowieka może być fatalny w skutkach. Niewielkie cząsteczki są nierzadko przyczyną wielu groźnych chorób, w tym pylicy płuc, a nawet nowotworów. Jakie działania podejmuje zakład pracy, aby określić ich dopuszczalny poziom? Czy istnieje możliwość, aby skutecznie się przed nimi ochronić? Odpowiadamy!
Rodzaje pyłów, występujących w środowisku pracy
Pył to nic innego jak drobne cząsteczki suchej materii, które unoszą się w powietrzu i osadzają na różnych powierzchniach. Zazwyczaj powstają w wyniku procesów wytwórczych, ale mogą ulatniać się również z substancji chemicznych lub produktów spożywczych, wykorzystywanych jako składniki podczas produkcji w innych dziedzinach przemysłu. Dla zdrowia ludzkiego najgroźniejsze są niewidoczne gołym okiem cząsteczki. Bardzo szybko przedostają się do układu oddechowego i na stałe pozostają w tkankach płucnych. W zależności od sposobu ich działania można wyróżnić następujące rodzaje pyłów, występujących w środowisku pracy:
- Pyły drażniące – to głównie pyły pochodzenia organicznego. Powodują podrażnienie błon śluzowych oraz dróg oddechowych. Zalicza się do nich m.in. węgiel, kreda, tlenek żelaza, cyna czy mangan.
- Pyły alergiczne – do tej grupy również zalicza się pyły organiczne, takie jak m.in. sierść, pyły roślin i kwiatów, a także niektóre cząsteczki chemiczne. Najczęściej wywołują astmę oskrzelową, zapalenie pęcherzyków płucnych, nieżyt nosa oraz zapalenie krtani.
- Pyły zwłókniające – pylica to jedna z najczęściej wywoływanych przez pyły chorób cywilizacyjnych. Powoduje uszkodzenie struktury pęcherzyków płucnych, co w większości przypadków jest nieodwracalne. Do pyłów wywołujących to schorzenie zalicza się m.in. dwutlenek krzemu, kwarc, pyły ceramiczne, czy też włókna szklane
- Pyły toksyczne – rakotwórcze pyły w środowisku pracy to nieorganiczne cząsteczki o włóknistej strukturze. Wywołują nowotwory płuc, oskrzeli, a także górnych dróg oddechowych. Zalicza się do nich przede wszystkim azbest, chrom, nikiel, a także arsen.
Pyły w środowisku pracy a ocena możliwości wykonywania obowiązków
Wykonywanie obowiązków w dużej mierze uzależnione jest od warunków panujących w otoczeniu, w którym znajduje się pracownik. Wynika to zarówno ze specyfiki pracy, jak i zasad określonych w przepisach BHP. Niestety w większości zakładów przemysłowych nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie procesów produkcyjnych, które odpowiadają za emisję pyłów w środowisku pracy. Można jednak zastosować działania, które mają na celu w jak największym stopniu ograniczać ryzyko, wynikające z ich szkodliwej działalności. Aby podjąć odpowiednie kroki, należy:
- określić rodzaj pyłów w środowisku pracy, ich stężenie oraz inne parametry, charakterystycznych dla danych substancji;
- wykonać ocenę narażenia pracowników na szkodliwe działanie pyłów;
- przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego wśród pracowników, szczególnie narażonych na kontakt z pyłami;
- dokonać oceny możliwości zastosowania środków ochrony.
Ocena ryzyka zawodowego przy narażeniu na pyły
Aby właściwie określić stopień zagrożenia i ryzyka zawodowego, w odniesieniu do konkretnych parametrów wykonuje się ocenę NSD. Jest to tzw. najwyższe dopuszczalne stężenie. Oznacza średnią wartość stężenia, która w ciągu czasu pracy nie powinna powodować negatywnych zmian w ogólnym stanie zdrowia człowieka oraz w znaczny sposób wpływać na jego organizm. Dzięki zastosowaniu tego czynnika można wskazać, jaki poziom ryzyka niesie ze sobą stężenie pyłów w środowisku pracy.
- Ryzyko duże – jest ryzykiem niedopuszczalnym. Praca nie może być rozpoczęta do momentu zmniejszenia ryzyka zawodowego, wynikającego ze zbyt wysokiego dopuszczalnego stężenia.
- Ryzyko średnie – jest ryzykiem dopuszczalnym. W tym przypadku zaleca się zaplanowanie i wdrożenie działań, mających na celu zminimalizowanie ryzyka zawodowego.
- Ryzyko małe – jest dopuszczalne, jednak tylko pod warunkiem, że ryzyko zawodowe pozostanie na tym samym poziomie.
W jaki sposób można ograniczyć ilość pyłów w środowisku pracy?
Zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy, pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników, poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Dotyczy to również wdrażania działań profilaktycznych w tym zakresie. Mają one na celu zapobiegać niebezpiecznym skutkom działania pyłów w środowisku pracy. Zaliczyć można do nich m.in.:
- zmianę technologii produkcji, jak dalece jest to możliwe;
- izolację pomieszczeń szczególnie narażonych na działanie pyłów;
- stosowanie nawilżaczy oraz wyciągów podczas obróbki materiałów;
- wykorzystywanie środków ochrony zbiorowej, takich jak systemy wentylacyjne oraz filtry powietrza;
- stosowanie środków ochrony indywidualnej – niezwykle istotne jest wyposażenie stanowisk pracy w maski przeciwpyłowe oraz specjalną odzież ochronną. Szeroki wybór akcesoriów znajdziesz w naszej ofercie.
