Hałas w środowisku pracy – czym jest? Jak sobie z nim radzić?

Gwar, harmider, wrzask, trzask, szum to odgłosy, które towarzyszą nam niemal w każdej chwili. Szczególnie uciążliwy bywa jednak długotrwały hałas w środowisku pracy. Normy określają jego dopuszczalne wartości, jednak mimo tego ciężko go znieść. Niestety często nie da się go wytłumić u źródła. Wtedy jedynym rozwiązaniem pozostają indywidualne środki ochrony.

Czym jest hałas?

Stara zasada mówi, że aby pokonać wroga, trzeba go najpierw poznać. Nie inaczej jest z hałasem. Chcesz wiedzieć, jak się go definiuje? Tym mianem określa się każdy niepożądany dźwięk o wysokiej intensywności, który może być odbierany jako nieprzyjemny lub zagrażający zdrowiu. Każdy, kto miał z nim do czynienia, może potwierdzić, że nie jest wyłącznie drażniący, ale może sprawić wręcz fizyczny ból, a nawet trwale uszkodzić słuch. A niestety statystyki jednoznacznie wskazują, że hałas jest najczęściej występującym czynnikiem szkodliwym środowiska pracy.

Jakie natężenie hałasu jest szkodliwe?

Ucho ludzkie odbiera dźwięki o szerokiej skali intensywności, których natężenie mierzy się w decybelach (dB). Przyjmuje się, że próg bólu wynosi 120 dB. Powyżej tej wartości może nastąpić uszkodzenie słuchu. Warto wiedzieć, że długotrwała ekspozycja na dźwięki o niższym natężeniu może być równie groźna. Przyjmuje się, że hałas:

- poniżej 35 dB nie jest szkodliwy (niemniej może być uciążliwy i uniemożliwiać koncentrację);

- 35 – 70 dB wpływa negatywnie na układ nerwowy (utrudnia zasypianie, obniża efektywność w pracy);

- 70 – 85 dB jest szkodliwy dla zdrowia i może powodować bóle głowy i trwałe pogorszenie słuchu;

- 85 – 130 dB powoduje uszkodzenia słuchu i układu nerwowego, wpływa negatywnie na zmysł równowagi;

- powyżej 130 dB generuje drgania organów wewnętrznych, jest powodem poważnych uszkodzeń słuchu (kilkuminutowa ekspozycja na dźwięki powyżej 150 dB może skutkować nawet paraliżem i zaburzeniami psychicznymi).

Dla porównania źródłem hałasu o natężeniu około 50 dB może być ożywiona dyskusja, 80 dB – ruch uliczny, a 100 dB – młot pneumatyczny. Dźwięki o nasileniu wyższym niż 120 dB emitują, np. startujące odrzutowce i rakiety kosmiczne. Na szczęście nie są aż tak często spotykane.

Dopuszczalne normy hałasu w środowisku pracy

Rozporządzenia jasno je definiują. W odniesieniu do ośmiogodzinnego dnia pracy, najwyższe dopuszczalne natężenie (NDN) hałasu wynosi 85 dB. Jednak zwykle już wartość 80 dB traktuje się jako sygnał alarmujący o zbliżającym się progu NDN. Uważa się, że ekspozycja na hałas o natężeniu powyżej 80 dB jest możliwa bez negatywnych skutków dla zdrowia tylko, gdy w czasie pracy przewidziane są przerwy lub jej długość jest ograniczona.

Negatywny wpływ hałasu w środowisku pracy na człowieka

Hałas w środowisku pracy może wywołać wiele szkód. Na jego negatywny wpływ w największym stopniu narażony jest narząd słuchu, czyli ucho. Długotrwała ekspozycja na dźwięki o wysokim natężeniu może prowadzić do uszkodzenia ucha wewnętrznego i być powodem niedosłuchu.

Jednak nie zagraża on wyłącznie zmysłowi słuchu. Powoduje także rozdrażnienie i problemy z koncentracją. Jest też czynnikiem stresogennym, ponieważ wymusza na organizmie produkcję hormonów stresu, m.in. adrenaliny i kortyzolu. Oczywiście zaburzenia wydzielania hormonów nie pozostają niezauważone. W ich wyniku wzrasta ciśnienie krwi oraz poziom cukru. Ponadto stres wywołany hałasem wywołuje agresję. Jest także powodem zaburzeń snu, zmęczenia, spadku wydajności pracy, nerwicy i ogólnego obniżenia jakości życia. Dlatego należy starać się zmniejszyć jego zasięg występowania i natężenie.

Sposoby ograniczenia hałasu

Pracodawcy zobowiązani są do redukcji poziomu hałasu na wszelkie sposoby. Niestety nie w każdym przypadku możliwe jest jego ograniczenie u źródła emisji. Dlatego powinno się stosować rozwiązania techniczne, które mają zapobiec jego rozprzestrzenianiu się. Do tego celu wykorzystuje się środki ochrony zbiorowej. Należą do nich: ekrany akustyczne, kabiny dźwiękoizolacyjne czy tłumiki akustyczne. Czasem jednak nawet one nie zapewniają wystarczającej ochrony lub ich instalacja nie jest wykonalna. Trudno sobie wyobrazić mobilną barierę dźwiękochłonną między operatorem a młotem pneumatycznym, prawda? Z tego powodu powstały indywidualne środki ochrony, np. nauszniki przeciwhałasowewkładki do uszu (znajdziesz je u nas w kategorii „Ochrona głowy”).

Nauszniki przeciwhałasowe

Zadanie nauszników jest proste – zabezpieczyć użytkownika przed hałasem w środowisku pracy. Wykorzystywane są w wielu branżach, np. budowlanej, górniczej, metalurgicznej i każdej innej, w której natężenie dźwięków sięga wysokich wartości. Zastanawiałeś się, co sprawia, że nauszniki są skuteczne? Odpowiedź brzmi – specjalna konstrukcja. Ich głównym elementem są czasze tłumiące, które obejmując małżowiny uszne, szczelnie przylegają do głowy. Dzięki temu stanowią barierę na drodze: źródło hałasu – narząd słuchu. Nauszniki przeciwhałasowe mogą być niezależne lub przymocowane do hełmów ochronnych.

Wkładki do uszu

Wkładki przeciwhałasowe są z kolei przeznaczone do szczelnego zamknięcie przewodu słuchowego. Powinny być zaprojektowane w taki sposób, aby dopasować się do kształtu anatomicznego ucha oraz zapewnić swobodę i maksimum komfortu w czasie pracy. Istotne jest również tworzywo, z jakiego są wykonywane. Nie może podrażniać skóry.

Ważne jest, aby ochronniki słuchu spełniały normy bezpieczeństwa oraz były dostosowane pod względem parametrów akustycznych do natężenia hałasu na stanowisku pracy. Nie można zapominać również o indywidualnych potrzebach poszczególnych osób. W końcu ich użytkowanie przez kilka godzin nie powinno być powodem dyskomfortu.